Een geestelijk leider zonder woorden
Een terugblik op het ‘Read & Tweet’ traject
Wat leuk! dacht ik toen de aankondiging zag op de website van Hemelsbreed van de Read & Tweet over het boek Adam van Henri Nouwen. Dit boek gaat over de innige vriendschap tussen Nouwen en de gehandicapte Adam. Een beetje spannend vond ik het aanvankelijk wel, deze avonden met voor mij onbekende mensen. Maar doordat het zo’n persoonlijk geschreven boek was, ging het ‘meteen de diepte in’, zoals één van de deelneemsters zei.
Henri Nouwen, priester en hoogleraar, besluit de universiteit van Harvard te verlaten en te gaan leven en werken in de L’Arche-gemeenschapDaybreak, een plek waar verstandelijk en lichamelijk gehandicapte mensen samenleven met vrijwilligers. Hier krijgt hij de zorg voor Adam op zich. Adam is zwaar gehandicapt; kan niet praten, heeft voortdurend epileptische aanvallen en kan zonder hulp niet bewegen. Aanvankelijk weet Nouwen zich hier geen raad mee: hij is toch de professor met twee linkerhanden, kan iemand anders dit niet doen? Gaandeweg raakt hij steeds meer vertrouwd met Adam en zijn ritme en sluit hij Adam in zijn hart. Door dit bijzondere contact, zonder praten, maar door lichamelijke verzorging, komt Nouwen dichter bij zichzelf. Hij leert rust kennen. En liefde.
Nouwen krijgt verbaasde reacties op zijn nieuwe levenstaak, ‘kun je als hoogleraar je tijd niet beter besteden en de verzorging van een gehandicapte man overlaten aan mensen die daarvoor opgeleid zijn?!’ Tijdens een avond vragen we ons af of wij dit zouden kunnen, de zorg voor iemand die niets zelf kan op ons nemen? En een andere vraag die opduikt is: wat zou ons leven waard zijn als we zelf als Adam zouden zijn, niet kunnen studeren, werken, interessante gesprekken kunnen voeren? Volgens Descartes is het verstand de leidraad van het leven. Maar Nouwen stelt dat het tegenovergestelde voor hem juist van het grootste belang is: niet al die kennis, boeken, ingewikkelde theologische kwesties geven richting aan zijn leven, maar de rust en liefde van een medemens, de meervoudig gehandicapte Adam.
Nouwen ziet in Adam een gelijkenis met Jezus, hij brengt voor hem genezing en zelfkennis. Adam is als een geestelijk leider voor Nouwen. We vragen ons af of wij Adam als een geestelijk leider zouden kunnen zien. Iemand die geen woord zegt. Ikzelf weet het niet. Als ik als vrijwilliger patiënten bezoek in het hospice voel ik mij vaak heel dankbaar voor het contact met deze mensen. Ik voel dan echt een diepere verbinding met het leven zelf. Misschien is iemand op zo’n moment inderdaad wel mijn geestelijk leider.
We bespreken nog veel meer; over succes, moet je leven zijn als een Nike Reclame of kan succesvol zijn ook over andere dingen gaan? En over Adams onverwachte dood en onze eigen angst (of niet) voor sterven en de dood. Kunnen we vrij van angst hiervoor leven? We zien een filmpje van de Amerikaanse theoloog Greg Boyd die the river exercise uitlegt. Dit is een geestelijke oefening waarbij je alles wat je lief is in gedachten op een vlot zet en de rivier af laat stromen. Kan en wil ik me dat voorstellen? Spullen lijken voor de meesten van ons geen probleem te zijn, prestaties lukt misschien ook nog wel, maar geliefden? Kinderen? Vooral aan dat laatste wil ik helemaal niet denken, ook niet als oefening. Iemand van ons vraagt zich af of we ook Jezus op het vlot moeten laten gaan… Interessante gedachte die me als een haast filmisch beeld bijblijft als ik terug naar huis fiets.
Nienke Wijnen (deelnemer aan het Read & Tweet traject)
