zondag 15 mei 2022
06:33
De pelgrim reist ook terug
Wakker worden onder een palmboom aan het meer van Galilea, klinkt als de perfecte vakantie, niet? In mijn geval was het vannacht om 3:00 door een zware storm, waarbij het voelde alsof de takken van de bomen op mijn hoofd konden belanden. Ik heb een veilige slaapplek binnen gezocht en zo nog wat uurtjes slaap gepakt.
Dit is ongeveer de plek waar Petrus uit zijn vissersboot stapte en over het water naar Jezus liep. Toen we hier vrijdag waren, leek dat niet zo’n kunst: lekker zonnetje, glad water. Dan denk ik: zwembroek aan, en gaan. Maar vandaag beuken de golven tegen elkaar aan, en snap ik zeker dat Petrus naar de golven keek en toch bang werd.
Voor mij is vandaag het afscheid van nieuwe vrienden, met wie ik een intense week heb beleefd. Het feit dat het moeilijk afscheid nemen na slechts één week zegt genoeg over de band die je opbouwt. We hebben letterlijk samen gelachen, gehuild, gedanst, gewacht. Uren samen in de bus gezeten, elkaars emoties gezien in de stiltes van de viering. Samen honger geleden (het eten is altijd net te weinig bij Taizé), slaaptekort opgebouwd, wat ook een band schept natuurlijk.
Voor jullie betekent dat afscheid van mijn blog. Laat het zeker weten als je erdoor geraakt bent of een verhaal uitgebreider wil horen! Ik reis nog een paar dagen door naar Jordanië, niet meer als pelgrim, maar als gewone toerist. Ik ga rustig verwerken wat ik allemaal heb meegemaakt, en kom vrijdag weer terug naar Arnhem. Daar zet ik dan mijn pelgrimstocht voort, niet meer met Taizé in het Heilige Land, maar weer met jullie.
Het begin van de terugreis van mijn pelgrimage ging met twee lokale bussen, en toen iets waar ik al lang naar uitkeek: de Israëlische trein! Zelfs iemand die mij nauwelijks kende zag meteen dat ik in mijn element was vanaf dat we het station binnenliepen. De trein bracht ons naar Haifa en Tel Aviv, steeds haakten er mensen af, totdat we uiteindelijk met 8 mensen overbleven. Als afsluiting hebben we samen gegeten in de oude stad van Tel Aviv. Daarna ging de helft van de groep naar bed, mijn helft deed nog één drankje. Uiteindelijk namen zij afscheid bij hun hostel, en ging ik alleen verder. Toen was de cirkel rond, mijn pelgrimstocht begon alleen, en ik eindigde weer alleen, na middernacht in de straten van Tel Aviv.
Zondag 15 mei 2022
06:18
Als je niet moe bent, heb je niet gepelgrimeerd
Dit verhaal heeft een paar dagen op zich laten wachten, er gebeurde zoveel dat ik de tijd en ruimte niet eerder kon vinden.
Vandaag zijn we in het thuisland van Jezus: Kafernaüm, aan het meer van Galilea, waar hij lang gewoond heeft, de discipelen vissers van mensen werden en de verschijningen gebeurden. Door een uitleg heb ik het ‘vissers van mensen’ eindelijk begrepen, de woorden vissen, maar ook jagen, zijn eigenlijk synoniem voor verzamelen, bij elkaar roepen.
De dag begint met een zonsopgang, zoals Petrus en Johannes hem vaak gezien moeten hebben: over het meer, na een lange nacht vissen zagen ze dan de zon opkomen. Dan konden de netten naar binnen gehaald worden, de vis verkocht, en de vissers naar bed.
Na het ontbijt gaan we per bus naar Nazareth. Hier groeide Jezus op, de kerk heeft dan ook de toepasselijk naam ‘Jezus the Adolescent’, Jezus de puber dus eigenlijk. Hier had Jezus zijn vrienden, begon hij zich tegen zijn ouders af te zetten, zo stel ik me dat ongeveer voor.
Het is ongenadig heet, niet eens per se door de zon, maar door de ‘föhn’, een warme wind uit de woestijn. Het gebed is gelukkig in de koele kerk, waarna we de hitte ingaan.
Nazareth is een leuke kleine stad, met een typische overdekte markt, veel steegjes en gebouwd op een steile heuvel. Prima plek om op te groeien, lijkt me. De omgeving is heuvelachtig en aardig groen, lang niet zo druk als Jeruzalem. Beetje net als Arnhem eigenlijk.
Een zeldzaam verloren uurtje breng ik door met nieuwe vrienden in een sfeervol Arabisch cafeetje. Er volgt een potje memory-met-bloemen in het Tsjechisch, dat is ook wel typisch voor Taizé, je leert allerlei nieuwe talen. Van eet smakelijk in het Hongaars (joo idvaaiod, maar dan anders gespeld) tot ‘we hebben er zin in’ in het Arabisch (te ingewikkeld om te onthouden). Het middaggebed is in de basiliek op de plek waar Maria de geboorte van Jezus kreeg aangekondigd, een ingewikkelde kerk met twee verdiepingen, maar zonder trap. Na onvermijdelijk de verkeerde verdieping te kiezen, kom ik uiteindelijk toch goed terecht. Maar na 6 dagen unieke kerken op unieke plaatsen ben ik behoorlijk verzadigd en komt het bijzondere niet direct meer binnen.
Toen volgde er iets van een totaal andere orde: in de theaterzaal van een kloosterschool (denk ik) lieten de Palestijnen hun cultuur zien. Eerst een dansgroep uit Jeruzalem, met als doel om jongeren een andere (lees vreedzame) manier te geven om hun emoties te uiten. En die emoties kwamen er. De angst, het geweld, misschien zelfs de dood, waren zo duidelijk uit hun gezichten tijdens de dans.
Het tweede optreden was van een groep voor studenten in Galilea. Zij dansten het verhaal van de vrouwen bij wie de bloedingen stopten toen ze de stof van Jezus’ mantel aanraakte.
Even ’tussendoor’ kwam het verhaal van de begrafenis van de doodgeschoten Al Jazeera-journaliste: de zusters van exact de orde waar we op bezoek waren hebben tijdens het ingrijpen van de ordetroepen een menselijke ketting gevormd om de kist te beschermen. Daarna hebben ze de gewonden verzorgd in hun ziekenhuis.
En dan valt de veerkracht op: na al deze donkere emoties kwam een feest zoals ik dat lang niet heb meegemaakt: we leerden een Palestijnse volksdans, stonden met 200 op het podium te dansen, en de rest deed mee vanaf de vloer. Ook de zusters van de school kwamen op het podium en waren opvallend goede dansers. Eerst dansten we twee aan twee, later in grote cirkels. Daar kwam een energie en blijdschap uit voort die alle heftige verhalen deed vergeten en uitbarstte in een feest van tientallen nationaliteiten.
En dat precies doordat Jezus is opgestaan, wat hoop geeft voor een betere toekomst en heel veel vreugde. Dat dat direct met de opstanding te maken had, hoorden we telkens weer.
Maar de jongeren voelden lang niet altijd dat hun thuisland ook het thuisland van Jezus is, vaak is dat ver weg van de realiteit. De dode stenen (monumenten) worden goed beschermd, maar de levende stenen (Palestijnse christenen) worden bedreigd en zijn met steeds minder.
Tegelijk zijn ze sterk, ze komen voor hun geloof uit met kettingen en tattoos. Onze aanwezigheid heeft daarin krachtig gewerkt, een van de organisatoren sprak over de mooiste week uit zijn leven terwijl hij zijn emoties probeerde te bedwingen. Daardoor kan ik echt zeggen dat deze pelgrimage veel betekent heeft, niet alleen voor mij als pelgrim zelf, maar nog veel meer voor de gastheer die ons ontving.
Na zo’n verhaal verwacht je dat de dag ten einde was. Dat was wel wat ik toen hoopte eigenlijk. Maar een laatst spektakelstuk stond nog op het programma: de beklimming van de berg Tabor, waar Petrus en Johannes zagen hoe Jezus’ gezicht hemels werd en ook Mozes en Elia daar waren. Na halverwege moest de bus omkeren en gingen we te voet verder. Met een typisch Taizé-gesprek: behoorlijk persoonlijk, terwijl je weinig meer weet dan elkaars naam.
Bovenop wachtte eerst een maaltijd: rijst met kip, net als alle andere avonden… Met als verrassing dat hier ook aardappelen bij zaten, voor de vegetariërs zelfs nog met pasta. Laten we het erop houden dat ik blij ben als ik thuis weer gevarieerd kan eten.
Het gebed was een mengeling van afsluiting, bedanken en tijdgebrek. Onze gezichten werden verlicht door het prachtige, typisch Taizé, ritueel van het licht aan elkaar doorgeven.
Maar daarna was het tijd voor afscheid, iedereen sliep op andere plekken, reisde met een andere bus, of meteen door naar het vliegveld. Ik heb nog voorgesteld om tenten op te slaan, maar dat voorstel werd afgewezen.
Dus moesten we vaart maken tijdens de donkere afdaling van de Tabor, de bus vertrok pas rond elven, waarna de rit nog een uur duurde. Dit is waar het slaapgebrek begon, en zeker nog niet afgelopen was…
PS: Mocht je wat vreemde zinsconstructies, ik praat al een week een mengeling van Engels en Duits, met af en toe wat Nederlands, met slaapgebrek erbij resulteert niet in mijn beste grammatica…
zaterdag 14 mei 2022
09:16
Van de woestijn naar het paradijs; ze bleken tweehonderd kilometer uit elkaar te liggen. We vertrokken uit Bethlehem naar Kafernaüm in Galilea. De grootste ontbering bij deze etappe van de pelgrimstocht was een defecte airconditioning in de bus, wat bij 35 graden en flinke zon toch net onaangenaam is. Maar na drie uur rijden kwamen we aan in Kafernaüm. Eigenlijk voelt het telkens als een schoolreisje, haasten omdat de bus bijna gaat, kiezen naast wie je gaat zitten, controleren of iedereen aanwezig is. Dat was lang geleden…
Het contrast tussen Jezus’ geboorteplaats en zijn latere woonplaats kan niet groter zijn: Bethlehem is een drukke stad met veel verkeer, Kafernaüm is een oase van rust aan het meer. Het middaggebed, Taizé heeft voor/na elke maaltijd een meditatieve gebedsdienst, was buiten aan het meer. Combineer meditatief gezang in het Arabisch met licht kabbelend water, dat was de atmosfeer.
’s Middags was ik bij een Bijbelreflectie over precies de teksten die zich daar hadden afgespeeld: Jezus verschijnt na de opstanding aan zijn leerlingen, laat ze het net aan de andere kant uitgooien, vermenigvuldigt de broden en vissen en vraagt Petrus of hij van Jezus houdt. Omdat we net de avond daarvoor op de plek van de verloochening zijn geweest, is de boodschap duidelijk: God geeft tweede kansen, en dat telkens weer.
Ik had mij vrijwilliger aangemeld om buiten te slapen, aan het meer van Galilea, in de tuin van een Benedictinessenklooster. Dus rolde ik mijn slaapmat uit in het zachte gras, onder wuivende bomen. Dat belooft wat!
vrijdag 13 mei 2022
07:02
Vandaag werd ik vooral getroffen door de getuigenissen van mijn groepsgenoten. Met twee Nederlanders, vier Tsjechen, een Sloveense, Hongaar en een Palestijn hadden we een prachtig gesprek over hoe we hoop ervaren in ons leven. Vaak door moeilijkheden heen, en soms pas veel later, komt er hoop en geloof. Iemand vertelde dat zijn geloof eerst los zand was, en door in een periode van hele lage zelfwaarde toch God kon vinden, en nu een rotsvast geloof vol vreugde heeft. In zijn ogen zag ik de pijn én de vreugde.
Hij leerde ons allhamdu’lah, de dank aan God voor alles wat God doet. Later sprak hij over rajja, hoop die groter is dan dat wat je verwacht, de hoop die alleen door de Heilige Geest in ons komt. Ik had niet verwacht zo in de Arabische christelijke traditie ingewijd te raken. We horen prachtige gezangen en gebeden, en Taizé heeft tien van hun liederen vertaald in het Arabisch.
Ik word ook ondergedompeld in de Arabische manier van leven, de chaos, overtuigingskracht van winkeleigenaren, geuren, het eten en de bijzondere regel dat WC-papier niet door de WC mag, maar in een speciale prullenbak moet (het riool is niet breed genoeg). Combineer die ontspannen mentaliteit met de Taizé-manier van organiseren, dus we krijgen vaak te horen: ‘Geen idee waar eten/bus/locatie/spreker (vul in) is, maar het komt vast goed’.
’s Avonds bleek dat niet helemaal te kloppen: het eten mocht Israël niet in vanaf Bethlehem, er moest een diplomatieke auto aan te pas komen, waardoor het drie uur te laat kwam… Dat was precies in Gethsemane, de plek waar Jezus zei ‘Waak en bid’. We zijn niet in slaap gevallen, en hebben uiteindelijk tussen de oude olijfbomen ons laatste avondmaal in Jeruzalem gegeten.
Op witte donderdag hebben de christenen in Jeruzalem de traditie om in een processie met lichtjes te lopen, vanaf de plek waar Judas Jezus verraadde naar het huis waar Jezus die nacht gevangen zat en Petrus hem verraadde. Het was onbeschrijflijk om de zee aan lichtjes te zien, en zingend die weg te lopen; eerst door een vallei, toen steil naar boven tot aan de stadsmuur en dan weer naar beneden.
Ik vond dat een behoorlijk sterk statement, zingend ‘Geef vrede God, aan iedereen die op U vertrouwt’, terwijl er orthodoxe joden op de bus stonden te wachten (die niet kwam omdat wij de straat bezet hielden…). Ik voelde me zelfs een beetje oncomfortabel om christelijk te zijn. En toen kwamen we op de plek waar precies dát gebeurde. Petrus zegt dat hij niet bij Jezus hoort, ondanks dat hij gezien is bij de groep, ondanks zijn accent. De reactie die Jezus toen had voor Petrus (hij keek hem aan) geldt dan ook voor mij.
En het verhaal gaat verder, na de opstanding kan Petrus zijn geloof bevestigen, als Jezus het aan hem vraagt bij het Meer van Galilea. Dus daar gaan we morgen naartoe!
woensdag 11 mei 2022
11:24
Het land van hoop
Aan het einde van de weg ligt een land van hoop. Zo zag het er niet uit, om eerlijk te zijn. Vanochtend bracht een bus ons naar de andere kant van Bethlehem. Eerst hield het asfalt op, een stukje later eindigde de weg helemaal, versperd door rotsen. Na een stuk lopen kwamen we op het land van Daoud.
Hij vertelde ons dat zijn grootvader honderd jaar geleden het land had gekocht, was begonnen bomen te planten, olijven en vijgen. Totdat 30 jaar geleden de Israëlische autoriteiten het gebied tot ‘militair terrein’ verklaarden. Dat betekent geen stromend water, geen elektriciteit, geen toestemming iets te bouwen. De toegangsweg werd geblokkeerd. Toen begonnen ook de nederzettingen om de boerderij heen gebouwd te worden, eerst verder weg, toen steeds dichterbij. Er volgden rechtszaken om Daoud uit zijn huis te zetten, gelukkig nog niet succesvol. Hij kreeg zelfs een blanco cheque aangeboden als hij zijn land zou verlaten.
Maar hij houdt hoop. Hij heeft principes opgeschreven, dat hij nooit op zou geven, niemand als vijand zou zien of behandelen en altijd hoop zou houden. En op dat moment waren wij, de driehonderd jongeren, zijn hoop. Omdat wij zijn verhaal horen, meenemen naar huis en weer verspreiden. Ergens voelde ik me machteloos, ik kan niets doen, en tegelijkertijd doe ik dat wat heel krachtig is: daar zijn.
Op de boerderij
dinsdag 10 mei 2022
21:38
Pelgrimeren is niet zonder gevaar; ik zat vandaag voorin de bus onderweg van Jeruzalem naar Bethlehem, en zag allerlei gevaar van heel dichtbij… Maar vanochtend was ik pas echt geïntimideerd: op de grens van Palestina naar Israël, die al angstaanjagend genoeg is, kwam de grenswacht nu echt de bus door. Met geladen machinegeweer. Je merkt het wantrouwen aan alles: als westerling word je uiteindelijk zo doorgelaten, als arabier krijg je letterlijk een geweer op je gericht. Wat doet dat me je, om elke dag zo bedreigd te worden?
Het prachtige antwoord dat ik vandaag kreeg was: ‘we hebben het hier moeilijk, maar wij horen hier, wij zijn de stenen waarop de kerk gebouwd is.’ En ze stralen enthousiasme uit, de Arabische christenen, heerlijk om in te delen.
Maar ik zie ook de moeite die zij hebben, de gemeenschap van christenen is erg klein en krimpend. Daarom zijn de reacties op onze komst, 300 jongeren van over de hele wereld, zo hartverwarmend. De aartsbisschop was echt ontroerd, de christenen uit Bethlehem net zo.
Vandaag ging het over hoop die groeit uit wonden. Diepe wonden, zoals de christenen uit Qaraqosh (Noord-Irak) die door IS verdreven zijn en nooit meer teruggekomen. Hun wonden zijn dieper dan wij ons voor kunnen stellen. Veelbelovende artsen werden vluchtelingen, directeuren hulpeloze vreemdelingen. Vaak onbewust droegen ze hun vroegere leven nog bij zich, foto’s, kleren, muziek. En daaruit groeit hoop.
Zo hopen wij mee met de christenen hier in het Heilige Land, misschien brengen we zelfs hoop en licht, en hun licht schijnt terug op ons.
maandag 9 mei 2022
21:46
Een bed in Bethlehem
De kunst van het pelgrimeren is beseffen waar je bent. Dat heb ik gisteren en vandaag sterk gedaan. Ik ben op de plaatsen waar Jezus zelf, de apostelen en talloze andere personen uit de Bijbel hebben gewoond. Zo ben ik nu in Bethelhem, waar Jezus geboren is.
Gelukkig was er voor ons wél een slaapplek, we worden met 80 jongeren gastvrij ontvangen door de Syrisch-Orthodoxe kerk. De stad Bethlehem is vooral heuvelachtiger dan ik dacht, in de verte zie ik de lichten van Jeruzalem.
Alleen zit er een muur tussen, met een grenspost. De Berlijnse muur is voor mij iets van vroeger, maar hier is de muur echt. Hij is drie verdiepingen hoog, met wachttorens, enorme lampen. En woon je in Bethlehem, dan kom je niet zomaar in Jeruzalem. Het kan jaren duren voordat de Israëlische bureaucratie die verstrekt aan inwoners van Bethlehem. Toeristen kunnen redelijk ongehinderd door, maar de muur is duidelijk voelbaar.
Taizé heeft de ontmoeting met lokale kerken georganiseerd voor eenheid, vertrouwen en vrede. We worden ontvangen door Arabische christenen, we zingen ook in het Arabisch bijvoorbeeld. We zijn in de Grieks-katholieke, Grieks-orthodoxe, Koptische en Armeense kerk geweest. Ik proef de diversiteit in al die kerken, in de groep jongeren. En er is zeker ook eenheid, veel respect voor andere manieren van geloven.
Tussen al die stromingen heb ik proberen Hemelsbreed uit te leggen: ‘as wide as the heaven’? In ieder geval als een open gemeenschap waar iedereen aan bijdraagt. Die openheid sprak zeker al mensen aan. Dus Hemelsbreed is nu ook bekend bij Taizé!
Nu kom ik toe aan een volgende stap in mijn pelgrimage: rusten. Na 10 kilometer lopen (in de hitte), 3 uur gebedsviering, 2 uur in de bus en heel veel gesprekjes is het tijd om naar bed te gaan. Naar bed in Bethlehem.
-Camiel
vrijdag 6 mei 2022
20:21
Wat laat de pelgrim achter?
Vanaf vandaag ben ik een pelgrim. Mijn pelgrimstocht gaat naar Jeruzalem. En ik loop niet alleen: 300 jongeren uit Europa maken ieder hun eigen tocht.
Jullie kunnen via dit blog meebeleven hoe het is om als pelgrim naar Jeruzalem te gaan. Ik zal meerdere berichtjes schrijven tijdens de week.
De pelgrimage wordt georganiseerd door Taizé, het is de ‘pelgrimage van vertrouwen’ naar het Heilige Land. Vertrouwen en hoop kunnen daar lijken als water in de woestijn; als je tuurt zie je alleen maar zand, pas met goed zoeken vind je de oase. Ik kan me voorstellen dat de onrusten nu rondom Jeruzalem als zo’n woestijn moeten aanvoelen voor iedereen die vrede wil. Mijn hoop is dat ik door persoonlijke ontmoeting leer begrijpen wat christenen, moslims en joden daar beweegt. En dat elkaar kennen dan een stap in vertrouwen betekent.
Een pelgrim laat ook iets achter, heel veel zelfs, bedacht ik mij op het vertrouwde station Arnhem Zuid. Ik neem letterlijk afstand, van mijn thuis, familie, jullie als gemeente. Dat zal ik tijdens mijn pelgrimstocht best eens voelen, dat ik iets of iemand mis. Ik hoop dat loslaten ruimte geeft om nieuwe ervaringen te beleven en echt op pelgrimstocht te gaan.
Morgen gaat de tocht verder, in alle vroegte op Schiphol.
